Nhiều cá nhân, tập thể Viện phát triển văn hóa và chăm sóc sức khỏe cộng đồng nhận danh hiệu Thầy thuốc Đông y tiêu biểu và Phòng khám/Phòng chẩn trị YHCT tiêu biểu toàn quốc năm 2025

Ngày 11/12/2025, đoàn công tác Viện phát triển văn hóa và chăm sóc sức khỏe cộng đồng tham dự Hội nghị Khoa học toàn quốc về thân thế, sự nghiệp của lương y Hoàng Nguyên Cát và những bài thuốc quý, hiệu quả cao chăm sóc sức khỏe Vua Minh Mạng của Thái y viện triều Nguyễn do Hội Đông y Trung ương Việt Nam tổ chức.

Cũng trong khuôn khổ sự kiện, Hội Đông y Việt Nam trang trọng tổ chức Lễ vinh danh Thầy thuốc Đông y tiêu biểu và Phòng khám/Phòng chẩn trị YHCT tiêu biểu toàn quốc đợt 2 năm 2025. Đây là hoạt động nhằm ghi nhận những cá nhân, tập thể có thành tích xuất sắc trong bảo tồn và phát triển YHCT Việt Nam, đồng thời tạo động lực để đội ngũ thầy thuốc tiếp tục nâng cao chuyên môn và đạo đức nghề nghiệp.

Tham dự Hội nghị về phía Hội Đông y Trung ương Việt Nam có: TTND. PGS.TS Đậu Xuân Cảnh - Chủ tịch Hội; Thiếu tướng, TTND.TS Đỗ Thế Lộc – Phó Chủ tịch thường trực Hội.

Về phía Viện phát triển văn hóa và chăm sóc sức khỏe cộng đồng có: Nhà báo Lê Thị Tuyết Hà - Chủ tịch Hội đồng Quản lý Viện; Nhà báo Lại Đức Hồng - Phó Viện trưởng Phụ trách Viện, Phó tổng biên tập Tạp chí Văn hóa và phát triển.

Phát biểu tại Hội nghị khoa học toàn quốc chuyên đề: ‘Về thân thế, sự nghiệp của Lương y Hoàng Nguyên Cát và những bài thuốc quý, hiệu quả cao chăm sóc sức khỏe Vua Minh Mạng của Thái Y viện triều Nguyễn’, TTND. PGS.TS Đậu Xuân Cảnh - Chủ tịch Hội Đông Y Việt Nam nhấn mạnh, Dân tộc ta có một nền Y học cổ truyền lâu đời, gắn với tư tưởng “Nam dược trị Nam nhân”, với tên tuổi của nhiều danh y lớn để lại những bộ sách, những bài thuốc quý cho đời sau gìn giữ, kế thừa và phát huy.

Trong dòng chảy ấy, Danh y Hoàng Nguyên Cát - người con xứ Nghệ thế kỷ XVIII - là một trong những gương mặt tiêu biểu. Suốt gần nửa thế kỷ làm nghề, ông đã dồn tâm huyết để biên soạn bộ sách “Quỳ Viên gia học”, gồm khoảng 11 quyển, dày hơn 1.000 trang, được coi như một “bộ Y khoa toàn thư” với đầy đủ các phần: Y đức, y lý, dược học, phương thuốc, bệnh học và bệnh án, kinh nghiệm lâm sàng. 

Những năm gần đây, với sự quan tâm của các cấp, đặc biệt là tỉnh Nghệ An, bộ sách “Quỳ Viên gia học” đã được sưu tầm, dịch thuật, hiệu đính và xuất bản, trở thành tư liệu quý phục vụ nghiên cứu, đào tạo và khám chữa bệnh bằng Y học cổ truyền; đồng thời là cơ sở để lựa chọn, chuẩn hóa, đưa một số bài thuốc vào ứng dụng thực tế. 

Song song với đó, ở một lát cắt khác của lịch sử, chúng ta có kho tàng “Ngự dược” triều Nguyễn, đặc biệt là thời Vua Minh Mạng - giai đoạn Thái Y viện được kiện toàn và phát triển mạnh, trở thành Trung tâm chăm sóc sức khỏe cho hoàng gia, quan lại, quân sĩ, đồng thời là nơi nghiên cứu, giảng dạy và truyền thừa y thuật. 

Các Ngự y Thái Y viện đã xây dựng một hệ thống bài thuốc cung đình, trong đó có những toa thuốc nổi tiếng như: “Minh Mạng thang”, “Nhất dạ ngũ giao”, được ghi chép trong Ngự dược nhật ký, Châu bản triều Nguyễn, với mục đích đại bổ khí huyết, kiện tỳ ích thận, nâng cao thể lực, kéo dài tuổi thọ cho nhà vua.

Như vậy, “Quỳ Viên gia học” của một danh y dân gian xứ Nghệ và những bài thuốc ngự dược của Thái Y viện triều Nguyễn tuy xuất hiện trong những không gian khác nhau - làng quê và hoàng cung - nhưng cùng phản ánh trí tuệ Y học Việt Nam, cùng đặt con người vào trung tâm với mục tiêu cao nhất: Chăm sóc, bảo vệ và nâng cao sức khỏe nhân dân.

Theo Chủ tịch Hội Đông Y Việt Nam Đậu Xuân Cảnh, Hội thảo khoa học toàn quốc hôm nay được tổ chức trong bối cảnh Đảng và Nhà nước ta đang đặc biệt quan tâm đến việc kết hợp Y học hiện đại với Y học cổ truyền, phát triển cây thuốc, vùng dược liệu, bài thuốc dân tộc; xây dựng nền Y học Việt Nam khoa học, dân tộc và đại chúng, phục vụ tốt hơn sức khỏe nhân dân.

Tại Hội nghị, các đại biểu đã có những tham luận sôi nổi nhằm tôn trọng di sản, kế thừa có chọn lọc, biết đặt các bài thuốc cổ trong bối cảnh Y học hiện đại và yêu cầu  thực tiễn của công tác chăm sóc sức khỏe nhân dân như: Các bài thuốc quý của Thái Y viện triều Nguyễn trong chăm sóc, bảo vệ sức khỏe Vua Minh Mạng: Giá trị tư liệu - giá trị học thuật gợi mở cho chuẩn hóa và bằng chứng hóa Đông y hiện nay do TTND. PGS.TS Đậu Xuân Cảnh - Chủ tịch Hội Đông Y Việt Nam trình bày; Tham luận Minh Mạng do Đại tá, TTUT.BSCK2. Nguyễn Duy Chương - Ủy viên BTV Hội Đông y TP. Đà Nẵng, Phó Chủ tịch Hội Hán Nôm Đà Nẵng trình bày; Thân thể, sự nghiệp lương y Hoàng Nguyên Cát (1702-1779) do TTND.DSCKI. Hoàng Văn Hảo – Chủ tịch Hội Đông y tỉnh Nghệ An trình bày.

Phát biểu bế mạc, TTND. PGS.TS Đậu Xuân Cảnh - Chủ tịch Hội Đông Y Việt Nam cho biết, sau một buổi làm việc nghiêm túc, khoa học, đầy tâm huyết với 10 bài tham luận, Hội nghị đã khắc họa rõ nét hơn chân dung Lương y Hoàng Nguyên Cát: một thầy thuốc mẫu mực, học thuật uyên thâm, thực hành chuẩn mực, để lại dấu ấn trong di sản y học cổ truyền dân tộc.

Các báo cáo đã hệ thống lại vai trò, nguyên tắc phối ngũ, và tư tưởng trị liệu cốt lõi trong các phương tễ được sử dụng tại Thái Y Viện triều Nguyễn, đặc biệt trong chăm sóc sức khỏe hoàng đế Minh Mạng: lấy biện chứng luận trị làm nền, điều hòa tạng phủ – khí huyết – âm dương, kết hợp dưỡng sinh, ẩm thực trị liệu và phép phòng bệnh hơn chữa bệnh.

Nhiều minh chứng lịch sử – y học đã góp phần soi sáng mối liên hệ giữa y thuật, dược liệu bản địa và môi trường – lối sống cung đình, qua đó khẳng định sức sống của Đông y Việt Nam trong bối cảnh đương thời và giá trị tham chiếu cho hiện tại.

Đồng thời, để ghi nhận những cá nhân, tập thể của Viện phát triển văn hóa và chăm sóc sức khỏe cộng đồng có thành tích xuất sắc trong bảo tồn và phát triển YHCT Việt Nam, đồng thời tạo động lực để đội ngũ thầy thuốc tiếp tục nâng cao chuyên môn và đạo đức nghề nghiệp. Hội Đông y Việt Nam đã vinh danh, trao chứng nhận Thầy thuốc Đông y tiêu biểu và Phòng khám/Phòng chẩn trị YHCT tiêu biểu toàn quốc đợt 2 năm 2025.

Những hình ảnh các cá nhân của Viện phát triển văn hóa và chăm sóc sức khỏe cộng đồng được Hội Đông y Việt Nam vinh danh, trao chứng nhận Thầy thuốc Đông y tiêu biểu và Phòng khám/Phòng chẩn trị YHCT tiêu biểu toàn quốc đợt 2 năm 2025 tại chương trình: 

Xuân Anh